نوشیدنی‌های انرژی‌زا طی سال‌های اخیر به یکی از محبوب‌ترین گزینه‌ها برای افزایش انرژی آنی میان نوجوانان و جوانان بدل شده‌اند. اما پژوهش جدید دانشگاه ملی سنگاپور نشان می‌دهد مصرف حتی مقادیر کم نوشیدنی‌های انرژی‌زا می‌تواند سلامت روان را به‌شدت به خطر بیندازد و با افزایش افکار و رفتارهای خودکشی ارتباط داشته باشد. این یافته، زنگ خطری برای مصرف بی‌رویه این نوشیدنی‌هاست.
نوشیدنی‌های انرژی‌زا و افزایش خطر خودکشی
مطالعه مروری و فراتحلیلی بر ۱۷ پژوهش مستقل نشان داد هرچه مصرف نوشیدنی‌های انرژی‌زا بالاتر باشد، احتمال بروز اختلالات روانی و افکار خودکشی در مصرف‌کنندگان بیشتر می‌شود. دلیل اصلی این ارتباط نه فقط کافئین، بلکه ترکیب کافئین با مواد محرک دیگری مانند تائورین، گوارانا و مقادیر زیاد شکر است که باعث نوسانات شدید خلق‌وخو، اضطراب و بی‌قراری می‌شوند. حتی یک مصرف ماهانه از این نوشیدنی‌ها با افزایش معنادار خطر خودکشی همراه بوده است.
قهوه در برابر نوشیدنی‌های انرژی‌زا؛ گزینه‌ای محافظ روان
در مقابل، داده‌های این پژوهش حاکی از آن است که مصرف متعادل قهوه—حدود ۶۰ فنجان در ماه—با کاهش ۳۰ درصدی خطر اقدام به خودکشی همراه است. کافئین خالص موجود در قهوه از طرق زیر به بهبود خلق و هوشیاری کمک می‌کند:
- فعال‌سازی مسیرهای دوپامین و نوراپی‌نفرین در مغز
- اثرات آنتی‌اکسیدانی و ضدالتهابی که روی مغز و سیستم عصبی دارد
این مقایسه نشان می‌دهد نقش نوشیدنی‌های انرژی‌زا در سلامت روان، به‌دلیل ترکیبات اضافه‌شده و شکر بالا، بسیار پرخطرتر از قهوه ساده است.
چرا نوشیدنی‌های انرژی‌زا خطرناک‌اند؟
عوارض مصرف نوشیدنی‌های انرژی‌زا بسیار فراتر از بی‌خوابی و افزایش ضربان قلب است. مهم‌ترین پیامدهای روانی و جسمی این نوشیدنی‌ها عبارت‌اند از:
- بی‌ثباتی خلقی و تشدید حملات اضطرابی
- سردردهای مداوم و اختلال در تمرکز
- ایجاد وابستگی روانی به مصرف دُزهای بالاتر
- تداخل با خواب شبانه و بروز اختلالات خواب
- افزایش ریسک اعتیاد ترکیبی به الکل و سایر مواد مخدر
راهکارهایی برای کاهش مصرف نوشیدنی‌های انرژی‌زا
- جایگزینی قهوه یا دمنوش‌های گیاهی: قهوه با دوز کنترل‌شده یا چای سبز و دمنوش‌های بابونه و نعناع می‌تواند انرژی ملایم و پایدارتری فراهم کند.
- تنظیم ساعت خواب و سبک زندگی: با خواب کافی، تغذیه متعادل و ورزش منظم، نیاز طبیعی بدن به کافئین کاهش می‌یابد.
- آگاهی‌بخشی به نوجوانان و والدین: اطلاع‌رسانی درباره ترکیبات نوشیدنی‌های انرژی‌زا و خطرات آنها در مدارس و رسانه‌ها ضروری است.
نهایتاً، نوشیدنی‌های انرژی‌زا اگرچه وعده انرژی آنی می‌دهند، اما «انرژی کوتاه‌مدت، خطر بلندمدت» شعار مناسبی برای آنهاست. آگاهی از ترکیبات و عوارض این نوشیدنی‌ها و جایگزینی آنها با منابع سالم‌تر کافئین، می‌تواند از بروز اختلالات روانی ناشی از مصرف نوشیدنی‌های انرژی‌زا جلوگیری کند و سلامت روانی جامعه را ارتقا دهد.
دکتر حصارکی، متخصصی مجرب و دلسوز در حوزه سلامت، با تجربه و دانش گسترده خود، آماده ارائه بهترین خدمات درمانی به شماست. ایشان با رویکردی بیمارمحور و استفاده از دانش روز، همواره در تلاش برای بهبود حال بیماران و ارائه مشاوره‌های پزشکی دقیق و قابل اعتماد هستند.
Leave a Reply