مدیر دفتر آموزش و ارتقای سلامت وزارت بهداشت با ابراز نگرانی شدید از پیامدهای مصرف سیگار در ایران، اعلام کرد که سالانه حدود 2 میلیون سال از عمر ایرانیان به دلیل استعمال دخانیات از دست می‌رود. این رقم تکان‌دهنده نشان می‌دهد که مرگ‌ومیر ناشی از سیگار حتی از آمار قربانیان حوادث ترافیکی در کشور نیز فراتر رفته است.
تولید میلیاردی سیگار؛ فاجعه‌ای خاموش
دکتر فرشید رضایی در اظهارات اخیر خود به تولید گسترده سیگار در کشور اشاره کرد: “کارخانه‌های سیگارسازی ایران، سالانه میلیاردها نخ سیگار تولید می‌کنند. اگر متوسط آمار اعلامی را در نظر بگیریم، حدود 60 تا 70 میلیارد نخ سیگار در سال تولید می‌شود و در واقع با یک فاجعه مرگ‌بار روبرو هستیم.” او تأکید کرد که این تولیدات از موادی ساخته می‌شوند که به هیچ وجه سلامت‌زا نیستند.
اقتصاد بیماری‌زا در مقابل سلامت جامعه
رضایی ضمن پذیرش بعد اقتصادی تولید سیگار، بر لزوم تغییر رویکرد و سوق دادن این “اقتصاد بیماری‌زا” به سمت “اقتصاد سلامت‌زا” تأکید کرد. وی گفت که شاید متولیان تولید سیگار تعمدی در آسیب به سلامت ایرانیان نداشته باشند، اما ابعاد ملی این آسیب باید مورد توجه قرار گیرد. این نگاه، نیازمند تغییرات اساسی در سیاست‌گذاری‌ها است.
هر نخ سیگار، 20 دقیقه کاهش عمر
مدیر دفتر آموزش و ارتقای سلامت وزارت بهداشت با استناد به آخرین مطالعات انجام شده در بریتانیا، به تأثیر مخرب سیگار بر طول عمر پرداخت. نتایج این مطالعه نشان می‌دهد که هر نخ سیگار حدود 20 دقیقه از عمر انسان کم می‌کند. به طور دقیق‌تر، هر نخ سیگار از عمر مردان حدود 17 دقیقه و از عمر زنان 22 دقیقه می‌کاهد. این آمار نسبت به مطالعات قبلی که کاهش 7 یا 11 دقیقه را برای هر نخ سیگار نشان می‌دادند، افزایش چشمگیری داشته است.
دکتر رضایی با یک مثال تأثیرگذار، ابعاد این فاجعه را تشریح کرد: “اگر تمام میلیاردها نخ سیگاری که تولید می‌شود، دود و تنفس شود، بیش از یک تریلیون دقیقه در سال یعنی نزدیک به 2 میلیون سال از عمر ایرانی‌ها در هر سال کاسته می‌شود.” او برای تصویرسازی بهتر افزود که اگر به ازای هر دقیقه که از عمر مردم کم می‌شود یک دانه تسبیح کنار هم قرار دهیم، یک تسبیح به طول 7 میلیون کیلومتر ایجاد می‌شود که معادل 18 بار رفت و برگشت به ماه یا 175 بار دور زمین گشتن است.
لابی‌های اقتصادی و تبلیغات فریبنده
رضایی خواستار مشارکت همگانی برای کاهش آسیب‌های ناشی از مصرف دخانیات شد و این سوال را مطرح کرد: “چرا موضوع مهم کاهش عمر به دلیل مصرف سیگار در پس دود این ماده دخانی و لابی سودجویان اقتصادی پنهان است؟”
وی به ترفندهای شرکت‌های دخانی برای افزایش مصرف اشاره کرد و از تبلیغات محصولات دخانی در شبکه نمایش خانگی و بازارهای پرتردد انتقاد کرد: “هنگامی که هنرپیشه‌های آثار نمایش خانگی بی‌وقفه سیگار می‌کشند و تبلیغ دخانیات با دود و بی‌دود در ورودی بازارهای پرتردد به راحتی با رنگ و لعاب و فریبندگی انجام می‌شود، باید در پس رنگ و فریبندگی‌های ظاهری، شاهد به نفس افتادن جامعه ایران باشیم و صدای سرفه جوانان گرفتار شده در دود سیگار را بشنویم.”
او بر ضرورت اقدامات مناسب فرهنگی، حقوقی و قانونی برای افزایش مالیات ناچیز دخانیات و جلوگیری از هر نوع تبلیغ برای این محصولات تأکید کرد و خواستار برخورد جدی با متخلفان شد.
مرگ‌ومیر ناشی از دخانیات، پیشتاز حوادث ترافیکی
دکتر رضایی با بیان اینکه دخانیات می‌تواند به طور متوسط 8 تا 20 سال از عمر یک انسان را کاهش دهد و به طور میانگین 10 سال از عمر افراد سیگاری می‌کاهد، این پرسش کلیدی را مطرح کرد: “آیا تصادفات عامل مرگ و آسیب بیشتری به سلامت است یا رقیبی نامرئی دارد؟”
وی با ارائه آمار مقایسه‌ای پاسخ داد: “به طور متوسط 20 هزار نفر به دلیل حوادث ترافیکی در هر سال جان خود را از دست می‌دهند.” او به آمار مرکز تحقیقات پیشگیری از آسیب حوادث جاده‌ای در سال 1400 اشاره کرد که بر اساس آن، سالانه بیش از 1 میلیون و 400 هزار سال عمر در ایران بر اثر تصادفات از دست می‌رود. در مقابل، میزان عمر از دست رفته ایرانیان ناشی از مصرف دخانیات حدود 2 میلیون سال است.
وی در پایان خاطرنشان کرد که سالانه 55 هزار نفر در کشور به دلیل مصرف دخانیات جان می‌بازند که به این معنی است که روزانه 150 تا 200 نفر قربانی این پدیده می‌شوند. این آمار مرگ‌ومیر ناشی از دخانیات به مراتب بیشتر از حوادث ترافیکی است و نیازمند توجهی جدی و اقدامات فوری از سوی مسئولین و آحاد جامعه است. آیا با این آمار تکان‌دهنده، زمان آن نرسیده که برای مقابله با این بحران سلامت ملی، اقدامی جامع و فراگیر صورت گیرد؟