دیابت نوع ۱، یکی از پیچیده‌ترین بیماری‌های خودایمنی، سال‌هاست که بیماران را به تزریق روزانه انسولین و نظارت دائمی بر قند خون وابسته کرده است. اما اکنون، پژوهشگران با بهره‌گیری از فناوری ویرایش ژن، گامی جسورانه به سوی درمانی پایدار و بدون نیاز به داروهای سرکوب‌کننده سیستم ایمنی برداشته‌اند.
در یک مطالعه پیشگامانه، سلول‌های پانکراس ویرایش‌شده با روش کریسپر (CRISPR) در بدن یک بیمار دیابتی کاشته شدند. این سلول‌ها، بدون تحریک سیستم ایمنی، توانستند برای ماه‌ها انسولین تولید کنند. این موفقیت، نه‌تنها امید تازه‌ای برای درمان دیابت نوع ۱ ایجاد کرده، بلکه مسیر جدیدی برای توسعه درمان‌های سلولی در بیماری‌های خودایمنی گشوده است.
چرا این دستاورد مهم است؟
دو ویژگی کلیدی این رویکرد آن را از درمان‌های پیشین متمایز می‌کند:
- سلول‌های ویرایش‌شده به گونه‌ای طراحی شده‌اند که توسط سیستم ایمنی شناسایی و دفع نمی‌شوند، بنابراین نیازی به مصرف مادام‌العمر داروهای ضد رد پیوند نیست.
- استفاده از پروتئین محافظ CD47 به‌عنوان «سیگنال ایمنی» مانع از حمله سلول‌های کشنده طبیعی به سلول‌های پیوندی می‌شود.
این فناوری، اگرچه هنوز در مراحل اولیه آزمایش انسانی قرار دارد، توانسته است در یک بیمار واقعی، تولید انسولین را بدون دخالت سیستم ایمنی به مدت شش ماه حفظ کند. هرچند برخی دانشمندان نسبت به اثربخشی بلندمدت آن محتاط‌اند، اما بسیاری این دستاورد را نقطه عطفی در پزشکی بازساختی می‌دانند.
آینده درمان دیابت؛ از پیوند محدود تا تولید نامحدود
در حال حاضر، پیوند سلول‌های جزایر لانگرهانس تنها راه رهایی از تزریق انسولین است، اما کمبود اهداکننده و نیاز به داروهای سرکوب ایمنی، این روش را محدود کرده است. شرکت‌هایی مانند Vertex و Reprogenix در تلاش‌اند با استفاده از سلول‌های بنیادی، منابع نامحدودی از سلول‌های ترشح‌کننده انسولین تولید کنند. اما حتی در این روش‌ها نیز، خطر حمله ایمنی همچنان پابرجاست.
رویکرد شرکت Sana Biotechnology با هدف حذف کامل نیاز به داروهای ایمنی‌زا، می‌تواند مسیر درمانی را دگرگون کند. اگر آزمایش‌های بالینی آینده موفقیت‌آمیز باشند، دیابت نوع ۱ از یک بیماری مزمن به یک اختلال قابل درمان تبدیل خواهد شد.
در نهایت، این پیشرفت‌ها نشان می‌دهند که آینده پزشکی، نه در کنترل علائم، بلکه در بازنویسی بنیادین عملکرد سلولی نهفته است. دیابت نوع ۱ شاید نخستین بیماری‌ای باشد که قربانیانش، به لطف علم ژنتیک، دیگر قربانی باقی نمانند.
دکتر حصارکی، متخصصی مجرب و دلسوز در حوزه سلامت، با تجربه و دانش گسترده خود، آماده ارائه بهترین خدمات درمانی به شماست. ایشان با رویکردی بیمارمحور و استفاده از دانش روز، همواره در تلاش برای بهبود حال بیماران و ارائه مشاوره‌های پزشکی دقیق و قابل اعتماد هستند.
Leave a Reply