شومینهٔ هیزمی در بسیاری از خانه‌ها نمادی از گرما، راحتی و زندگی دلپذیر است؛ اما پژوهش‌های جدید هشدار می‌دهند که همین آتشِ خانگی می‌تواند به‌مرور ریه‌های سالم را به‌خطر اندازد و تأثیری نزدیک به دود سیگار بر ظرفیت تنفسی بگذارد. نتیجه‌ای که برای کسانی که شومینه را نماد سبک زندگی سالم یا لوکس می‌دانند، تلخ و غافلگیرکننده است.
یافتهٔ کلیدی تحقیق
تحلیل داده‌های یک مطالعهٔ طولی انگلیسی نشان داد افرادی که در خانه از اجاق یا شومینهٔ هیزمی استفاده می‌کنند—حتی وقتی خود از نظر شیوهٔ زندگی سالم، ثروتمند یا سیگارکشیدن‌شان کم است—افت سریع‌تری در ظرفیت ریه نسبت به دیگران دارند. محققان می‌گویند ذرات معلق بسیار ریز (PM) ناشی از سوختن چوب، التهابی شبیه به آنچه دود سیگار در بافت ریه ایجاد می‌کند، به‌وجود می‌آورد و در بلندمدت می‌تواند به مشکلات مزمن تنفسی منجر شود.
چطور شومینه به ریه آسیب می‌رساند
وقتی چوب می‌سوزد، علاوه بر دود قابل مشاهده، ذرات ریز و گازهای سمی (مانند مونوکسید کربن و ترکیبات آلی فرّار) تولید می‌شود که می‌توانند تا عمق شش‌ها نفوذ کنند. این ذرات باعث التهاب، کاهش عملکرد ترمیمی بافت و در نهایت کاهش حجم و کارایی ریوی می‌شوند؛ مسیری که در دود سیگار هم دیده می‌شود اما حالا شواهد نشان می‌دهد شومینهٔ خانگی هم می‌تواند وارد همان مسیر آسیب‌زا شود.
چه کسانی بیشتر در خطرند
همه در معرض این ریسک نیستند به یک میزان؛ اما گروه‌های پرخطر عبارت‌اند از:
- ساکنان خانه‌هایی با تهویهٔ ضعیف یا شومینه‌های قدیمی؛
- کودکان خردسال، سالمندان و افراد مبتلا به آسم یا بیماری مزمن تنفسی که حساسیت بیشتری نسبت به ذرات معلق دارند.
اقدام‌های عملی برای کاهش خطر
اگر علاقه یا ضرورت به استفاده از شومینه دارید، چند اقدام ساده اما مؤثر وجود دارد:
- تهویهٔ مناسب: در هنگام روشن‌بودن آتش، پنجره‌ای را اندکی باز نگه دارید یا از سیستم هواکش کارآمد استفاده کنید تا دود و ذرات بیرون رانده شوند؛
- انتخاب سوخت و نگهداری درست: از چوب خشک، تمیز و مجاز استفاده کنید، شومینه و کانال دودکش را مرتب تمیز کنید و اگر امکان دارد، به‌سراغ مدل‌های مدرن‌تر با بازدهی بالاتر و انتشار کمتر بروید.
گزینه‌های جایگزین
برای حفظ فضای گرم و رومانتیک بدون به‌خطر انداختن ریه‌ها می‌توانید از گرمایش مرکزی بهینه، بخاری‌های برقی با فیلتراسیون خوب یا شومینه‌های گازی/الکتریکی با کنترل انتشار استفاده کنید—گزینه‌هایی که در بسیاری موارد گرمای مشابهی فراهم می‌آورند اما ذرات معلق خطرناک تولید نمی‌کنند.
جمع‌بندی
شومینهٔ هیزمی تصویری از آسایش و سنت را تداعی می‌کند، اما تحقیقات جدید نشان می‌دهد این آسایش می‌تواند هزینه‌ای پنهان برای سلامت ریه‌ها داشته باشد. با آگاهی از ریسک‌ها، بهبود تهویه، نگهداری صحیح یا انتخاب جایگزین‌های پاک‌تر، می‌توان از لذت فضایی گرم لذت برد بی‌آنکه نفس‌ها را به‌خطر انداخت.
دکتر حصارکی، متخصصی مجرب و دلسوز در حوزه سلامت، با تجربه و دانش گسترده خود، آماده ارائه بهترین خدمات درمانی به شماست. ایشان با رویکردی بیمارمحور و استفاده از دانش روز، همواره در تلاش برای بهبود حال بیماران و ارائه مشاوره‌های پزشکی دقیق و قابل اعتماد هستند.
Leave a Reply