اگرچه سیر به عنوان یک چاشنی پرخاصیت و معطر، جایگاه ویژه‌ای در آشپزی سراسر جهان دارد و فواید متعددی برای سلامتی بدن ارائه می‌دهد، اما برای برخی افراد، مصرف یا حتی تماس با این گیاه می‌تواند منجر به واکنش‌های ناخوشایند و گاه خطرناک شود. آلرژی به سیر، وضعیتی است که در آن سیستم ایمنی بدن، پروتئین‌های موجود در سیر را به عنوان عوامل تهدیدکننده شناسایی کرده و به آن‌ها واکنش نشان می‌دهد. این حساسیت می‌تواند در هر سنی بروز کند و طیف وسیعی از علائم را در افراد مختلف ایجاد نماید.
سیر، عضوی از خانواده پیازها (Allium) است که قدمتی طولانی در تاریخچه غذایی بشر دارد و علاوه بر طعم‌دهی به غذاها، به دلیل ترکیبات گوگردی و آنتی‌اکسیدان‌های قوی خود، خواص دارویی فراوانی نیز دارد. با این حال، برای افرادی که به آن حساسیت دارند، حتی مقادیر اندک سیر می‌تواند محرکی قوی برای بروز واکنش‌های آلرژیک باشد.
طیف گسترده علائم؛ از خفیف تا تهدیدکننده حیات
علائم آلرژی به سیر در افراد مختلف، شدت و نوع متفاوتی دارد. برخی از شایع‌ترین نشانه‌های این حساسیت عبارتند از:
- واکنش‌های پوستی: کهیر (ضایعات برجسته و خارش‌دار)، خارش شدید پوست در نواحی مختلف بدن، اگزما یا تغییر رنگ پوست به صورت قرمزی یا التهاب.
- تورم: تورم در ناحیه دهان، زبان، لب‌ها یا گلو که می‌تواند منجر به احساس ناراحتی و مشکل در بلع شود.
- مشکلات تنفسی: تنگی نفس، خس‌خس سینه، سرفه یا احساس فشار در قفسه سینه که نشان‌دهنده درگیری سیستم تنفسی است.
- مشکلات گوارشی: دل درد، گرفتگی‌های شکمی، اسهال، حالت تهوع یا استفراغ که ناشی از واکنش سیستم گوارش به آلرژن است.
- علائم قلبی عروقی و عمومی: ضربان قلب سریع، سرگیجه، احساس سبکی سر یا حتی غش کردن در موارد شدیدتر.
- آنافیلاکسی: در شدیدترین حالت، آلرژی به سیر می‌تواند منجر به آنافیلاکسی شود. آنافیلاکسی یک واکنش آلرژیک ناگهانی و تهدیدکننده حیات است که می‌تواند باعث افت شدید فشار خون، مشکل جدی در تنفس و از دست دادن هوشیاری شود و نیازمند مداخله فوری پزشکی است.
ارتباط پنهان؛ آلرژی به سیر و احتمال حساسیت به پیاز
یکی از نکات قابل توجه در مورد آلرژی به سیر، احتمال وجود حساسیت متقاطع با سایر گیاهان خانواده پیازها، به ویژه پیاز است. اگرچه حساسیت به سیر لزوماً به معنای آلرژی به پیاز نیست، اما بسیاری از افراد به طور همزمان واکنش‌های آلرژیک به هر دوی این مواد غذایی را تجربه می‌کنند.
دلیل این هم‌پوشانی در واکنش‌های آلرژیک، تعلق سیر و پیاز به یک خانواده گیاهی (آلیوم) و داشتن پروتئین‌های مشابه است. سیستم ایمنی بدن فرد حساس به سیر، ممکن است این پروتئین‌های مشابه در پیاز را نیز به عنوان عامل خطر شناسایی کرده و واکنش نشان دهد. این پدیده در اصطلاح پزشکی “واکنش متقاطع” نامیده می‌شود.
علاوه بر پیاز، سایر خویشاوندان نزدیک سیر مانند پیازچه، موسیر و تره فرنگی نیز ممکن است در افراد حساس به سیر، واکنش‌های آلرژیک ایجاد کنند. البته این بدان معنا نیست که فرد به طور خودکار به تمامی اعضای این خانواده گیاهی حساسیت خواهد داشت، اما تحقیقات نشان می‌دهد که احتمال بروز واکنش متقاطع در این موارد برای افراد مبتلا به آلرژی به سیر، به طور قابل توجهی بالاتر است. بنابراین، افراد دارای حساسیت به سیر باید در مصرف سایر اعضای خانواده پیازها نیز احتیاط کرده و در صورت بروز هرگونه علائم آلرژیک، با پزشک متخصص مشورت نمایند. شناسایی دقیق آلرژن‌ها و مدیریت صحیح رژیم غذایی، کلید کنترل و پیشگیری از واکنش‌های ناخوایند در افراد مبتلا به آلرژی به سیر است.