مالش چشم عادتی ناآگاهانه و رایج میان افراد است که اغلب در زمان خارش، سوزش، خستگی یا احساس جسم خارجی انجام می‌شود. در حالی که بسیاری این رفتار را بی‌ضرر یا حتی تسکین‌دهنده می‌دانند، متخصصان چشم‌پزشکی هشدار می‌دهند که این عادت ممکن است به بینایی آسیب جدی وارد کند.
دلایل شایع برای مالش چشم
- خارش یا تحریک ناشی از آلرژی‌ها مانند گرد و غبار، موی حیوانات یا گرده گیاهان
- خشکی چشم به علت کاهش ترشح اشک یا کیفیت پایین آن
- وجود ذرات خارجی مانند گرد، شن یا مژه
- احساس خستگی و فشار چشمی به‌ویژه بعد از کار طولانی با صفحه نمایش
- تبدیل‌شدن به عادت ناخودآگاه حتی بدون محرک خاص
خطراتی که مالش چشم به همراه دارد
آسیب به قرنیه
- خراشیدگی قرنیه: مالش شدید حتی با پلک بسته می‌تواند باعث خراش‌های سطحی و دردناک شود که خطر عفونت را افزایش می‌دهد.
- قوز قرنیه (کراتوکونوس): مالش مکرر در افراد مستعد ژنتیکی ممکن است باعث نازک شدن قرنیه و برآمدگی آن به شکل مخروطی شود که با تاری دید و آستیگماتیسم همراه است.
عفونت‌های چشمی
دست‌ها ناقل میکروارگانیسم‌های مختلفی هستند. تماس مستقیم آن‌ها با چشم در هنگام مالش، می‌تواند عفونت‌هایی مانند ورم ملتحمه یا کراتیت را به دنبال داشته باشد.
تشدید آلرژی و التهاب
افرادی که دچار آلرژی‌های چشمی هستند با مالش چشم، علائم خود را بدتر می‌کنند؛ زیرا این عمل موجب آزاد شدن هیستامین و تشدید خارش، قرمزی و تورم می‌شود.
خونریزی زیر ملتحمه
فشار بیش از حد می‌تواند باعث پاره‌شدن مویرگ‌های سطحی چشم شود که با لکه قرمز روی سفیدی چشم نمایان می‌شود. گرچه اغلب بی‌خطر است، اما ممکن است ظاهری نگران‌کننده داشته باشد.
اثر بر بیماری‌های زمینه‌ای
- در گلوکوم (آب‌سیاه)، افزایش موقت فشار چشم ناشی از مالش می‌تواند به عصب بینایی آسیب بزند.
- در نزدیک‌بینی پیشرونده، مطالعات احتمال ارتباط بین مالش چشم و افزایش شدت بیماری را نشان داده‌اند.
راهکارهایی برای ترک عادت مالش چشم
- شناسایی علت اصلی خارش یا ناراحتی چشم از طریق مراجعه به چشم‌پزشک
- رعایت بهداشت دست‌ها برای کاهش احتمال انتقال آلودگی
- استفاده از کمپرس سرد در هنگام خارش یا التهاب
- پرهیز از آلرژن‌ها مانند گرده یا موی حیوانات
- آگاه‌سازی فردی نسبت به عادت مالش چشم و جایگزینی آن با واکنش‌های سالم‌تر
نتیجه‌گیری
اگرچه مالش چشم ممکن است به‌ظاهر حرکتی ساده و تسکین‌دهنده به نظر برسد، پیامدهای خطرناک آن نباید نادیده گرفته شود. اطلاع از اثرات این رفتار و کنترل یا درمان علل زمینه‌ای آن می‌تواند در حفظ سلامت بینایی و پیشگیری از آسیب‌های جبران‌ناپذیر مؤثر واقع شود. مشورت با متخصص چشم در صورت بروز مکرر خارش یا سوزش، گام مهمی در این مسیر خواهد بود.