با آغاز روزهای داغ تابستان، میزان تابش اشعه فرابنفش (UV) افزایش قابل توجهی یافته و متخصصان نسبت به پیامدهای مخرب آن بر سلامت پوست و چشم هشدار می‌دهند. به گفته دکتر مصطفی هادئی، عضو هیئت علمی دانشکده بهداشت دانشگاه علوم پزشکی تهران، قرارگیری بی‌رویه در معرض نور خورشید بدون رعایت اصول مراقبتی می‌تواند خطر ابتلا به بیماری‌های پوستی مانند سرطان و آسیب‌های بینایی را افزایش دهد.
انواع اشعه فرابنفش و منابع خطر
اشعه‌های فرابنفش به سه گروه تقسیم می‌شوند:
- UVC: پرقدرت‌ترین نوع اشعه با طول موج کوتاه که خوشبختانه به‌طور کامل توسط لایه اوزون جذب شده و به زمین نمی‌رسد.
- UVB: عامل اصلی سوختگی پوستی و آسیب DNA، این اشعه به لایه‌های سطحی پوست نفوذ کرده و می‌تواند در مدت کوتاهی آسیب‌زا باشد.
- UVA: با نفوذ به لایه‌های عمقی پوست، سبب پیری زودرس، تغییر رنگ و بروز چین و چروک می‌شود. همچنین نقش مؤثری در ابتلا به برخی سرطان‌های پوستی و بیماری‌های چشمی دارد.
شاخص UV؛ مقیاسی برای تعیین شدت تابش
شدت تابش اشعه فرابنفش از طریق شاخص «UV Index» اندازه‌گیری می‌شود که بین صفر تا بالاتر از ۱۱ متغیر است. طبق این شاخص:
- UV پایین (۰ تا ۲): فعالیت در فضای باز مجاز است.
- UV متوسط تا زیاد (۳ تا ۷): توصیه می‌شود از ساعت ۱۰ صبح تا ۴ عصر در سایه بمانید و از ضد آفتاب، لباس مناسب، کلاه و عینک آفتابی استفاده کنید.
- UV بسیار بالا (۸ به بالا): حتی تماس کوتاه با نور خورشید خطرناک است و ممکن است منجر به سوختگی شدید یا افزایش احتمال سرطان شود.
قانون سایه؛ راهی ساده برای تشخیص خطر تابش
اگر سایه بدن شما در روز کوتاه‌تر از قدتان باشد، میزان تابش UV بیش از حد ایمن است. در چنین وضعیتی باید اقدامات محافظتی به‌طور جدی رعایت شود.
اقدامات مؤثر برای محافظت
برای کاهش تأثیرات اشعه فرابنفش توصیه می‌شود:
- از قرار گرفتن زیر نور مستقیم خورشید در ساعات اوج تابش خودداری کنید.
- از محیط‌های دارای سایه استفاده کنید.
- لباس‌های آستین‌دار، کلاه لبه‌دار و ترجیحاً روشن بپوشید.
- کرم ضد آفتاب با SPF حداقل ۳۰ (ترجیحاً ۵۰) استفاده کرده و هر ۲ تا ۳ ساعت تمدید کنید.
- از عینک‌های آفتابی استاندارد با محافظ UV کامل (مانند UV400) بهره ببرید.
چشم‌ها؛ در معرض بیشترین آسیب
چشم‌ها از حساس‌ترین اندام‌ها در برابر تابش UV هستند و بدون استفاده از محافظ مناسب، ممکن است دچار بیماری‌هایی مانند آب مروارید شوند. به همین دلیل استفاده از عینک‌های آفتابی معتبر و استاندارد ضروری است.
ضد آفتاب؛ محافظ روزانه
استفاده منظم از کرم ضد آفتاب حاوی SPF مناسب، ۱۵ دقیقه پیش از خروج از منزل و تمدید مداوم آن، یکی از مهم‌ترین اقدامات مراقبتی در برابر اشعه فرابنفش است.
نتیجه‌گیری
هرچند مواجهه روزمره با نور خورشید برای بسیاری از افراد رایج است، رعایت اصول ایمنی می‌تواند میزان آسیب را به حداقل برساند. متخصصان تأکید دارند که تهدید ناشی از تابش UV واقعی است اما با انجام اقدامات پیشگیرانه، می‌توان تا حد زیادی از خطرات آن جلوگیری کرد.