لوزالمعده، عضو دراز و مسطحی در عمق قسمت فوقانی شکم، نقش دوگانه‌ای در هضم غذا و کنترل قند خون ایفا می‌کند. این اندام آنزیم‌های گوارشی را برای شکستن چربی، پروتئین و نشاسته می‌سازد و با ترشح هورمون انسولین، تعادل قند خون را حفظ می‌کند. بی‌توجهی به نارسایی لوزالمعده می‌تواند منجر به بیماری‌های خطرناکی مانند پانکراتیت حاد یا سرطان این عضو شود که تشخیص دیرهنگامشان شانس درمان موفق را کاهش می‌دهد.
عوامل خطرساز برای مشکلات لوزالمعده شامل مصرف الکل، وجود سنگ در مجرای صفراوی، سابقه خانوادگی پانکراتیت یا سرطان لوزالمعده و چاقی است. تشخیص به‌موقع با آزمایش‌های خون، اندازه‌گیری آنزیم‌های پانکراتیک، سونوگرافی و سی‌تی‌اسکن می‌تواند مانع از پیشرفت آسیب‌ها و ارتقای کیفیت زندگی شود.
۱. مدفوع رنگ‌پریده، چرب یا شناور
اختلال تولید آنزیم‌های پانکراس باعث هضم ناکافی چربی‌ها و ویتامین‌های محلول در چربی (A، E، K) می‌شود. در این حالت مدفوع روشن، چرب و گاهی شناور بوده و ممکن است در کاسه توالت لکه‌ای روغنی به جا بگذارد. اگر این وضعیت مداوم باشد، پیش از بروز کم‌خونی یا سوء‌تغذیه، با پزشک مشورت کنید.
۲. درد مبهم یا تیرکشنده در پشت
درد ناشی از پانکراتیت حاد معمولاً ناگهانی و شدید است، اما در سرطان لوزالمعده یا پانکراتیت مزمن، به‌صورت درد مداوم در ناحیه بالای شکم ظاهر و به پشت منتشر می‌شود. درد هفته‌ها ادامه می‌یابد و با داروهای معمول ضد اسید یا ضد درد بهبود نمی‌یابد؛ در این حالت بررسی‌های تصویربرداری ضروری خواهد بود.
۳. تشخیص غیرمنتظره دیابت نوع ۲
کاهش تولید انسولین در اثر آسیب لوزالمعده می‌تواند منجر به افزایش قند خون و شروع دیابت شود. اگر فردی با وزن ثابت و سبک زندگی سالم ناگهان به دیابت مبتلا شود یا بیمار دیابتی موجود با تلاش برای کنترل قند به نتیجه نرسد، باید عملکرد پانکراس را نیز در نظر گرفت.
۴. تهوع و استفراغ بعد از خوردن غذاهای چرب
عدم ترشح کافی لیپاز و سایر آنزیم‌های چربی‌هضم، مشکلات گوارشی پس از مصرف چربی بالا (مانند پیتزا، آجیل یا غذاهای پرروغن) به‌شکل تهوع و استفراغ خود را نشان می‌دهد. این واکنش می‌تواند نشانه پانکراتیت مزمن باشد و در صورت تکرار، نیازمند ارزیابی پزشکی دقیق است.
۵. کاهش وزن سریع و غیرقابل توجیه
ناشی از سوءجذب مواد غذایی و درد مزمن شکمی، بیماران مبتلا به اختلالات پانکراسی ممکن است در عرض چند ماه بیش از ۱۰ درصد از وزن خود را از دست بدهند. گزارشی در مجله Clinical and Translational Gastroenterology نشان داد ۲۴ درصد از مبتلایان به پانکراتیت حاد، یک سال پس از تشخیص، کاهش وزن قابل توجهی دارند.
کنترل عوامل خطر، اصلاح رژیم غذایی کم‌چرب و کم‌الکل، پرهیز از سیگار و پیگیری منظم آزمایش‌های خونی و تصویربرداری، از مهم‌ترین اقدامات پیشگیرانه به شمار می‌آیند. تشخیص سریع و مداخله به موقع می‌تواند روند درمان را تسهیل کرده و از عوارض جدی لوزالمعده جلوگیری کند. اگر هر یک از علائم فوق در شما یا نزدیکانتان مشاهده شد، بدون تأخیر به متخصص گوارش مراجعه نمایید.
دکتر حصارکی، متخصصی مجرب و دلسوز در حوزه سلامت، با تجربه و دانش گسترده خود، آماده ارائه بهترین خدمات درمانی به شماست. ایشان با رویکردی بیمارمحور و استفاده از دانش روز، همواره در تلاش برای بهبود حال بیماران و ارائه مشاوره‌های پزشکی دقیق و قابل اعتماد هستند.