جمعیت کشور در مسیر پیری سریع قرار دارد؛ برآوردها نشان می‌دهد سهم افراد سالمند از حدود یک‌رقمی امروز به حدود ۲۰ درصد تا سال ۱۴۲۰ و نزدیک به ۳۰ درصد تا ۱۴۳۰ خواهد رسید. این تغییر جمعیتی نه یک تهدید دوردست، بلکه چالشی فوری است که سلامت، اقتصاد و ساختارهای اجتماعی را درگیر خواهد کرد مگر آنکه برنامه‌ریزی منسجم و عملیاتی آغاز شود.
مشکل اصلی؛ واگذاری و پراکندگی وظایف
ایران از سال‌ها پیش سازوکاری قانونی برای هماهنگی سیاست‌های سالمندی ایجاد کرده است: «شورای ملی سالمندان». این شورا با حضور چندین وزارتخانه و سازمان ذی‌ربط ظرفیت قانونی بالایی دارد اما در عمل عملکردش ناکافی و پراکنده مانده است. ضعف‌ها را می‌توان در چند نقطه کلیدی دید:
- نقش‌آفرینی محدود وزارت بهداشت و واگذاری اجرایییت به بهزیستی؛
- جلسات نامنظم و اقدامات مقطعی به‌جای برنامه‌ریزی راهبردی و مستمر؛
- تمرکز خبری بر مراسم و هفته سالمندی به جای گزارش‌دهی شفاف از نتایج و خروجی‌های عملیاتی.
پیامدهای کم‌توجهی
بی‌اقدامی یا اقدامات پراکنده منجر به افزایش بار مراقبتیِ خانگی و نهادی، افزایش هزینه‌های درمانی در مراحل پیشرفته بیماری‌ها، رشد فقر در میان سالمندان و فشار بر خانوارها می‌شود. بدون زیرساخت‌های توانبخشی، مسکن مناسب، پوشش بیمه‌ای هدفمند و شبکه‌های حمایتی محلی، بسیاری از سالمندان در معرض آسیب‌های اجتماعی و اقتصادی قرار خواهند گرفت.
از قانون تا اجرا؛ چه باید کرد
قانون تشکیل شورای ملی سالمندان ظرفیت‌هایی برای حمایت مالی، تأمین سرپناه، هدایت یارانه‌ها و تفاهم بین‌دستگاهی قائل شده است. اما برای تبدیل این ظرفیت‌ها به نتایج ملموس لازم است گام‌های عملی زیر برداشته شود:
- بازطراحی ساختار حکمرانی سالمندی با تفکیک روشن وظایف، مسئولیت‌پذیری و مکانیسم ارزیابی عملکرد؛
- تدوین و اجرای برنامه ملی عملیاتی پنج‌ساله شامل زیرشبکه‌های: مراقبت‌های اولیه و پیشگیری، توانبخشی و مراقبت طولانی‌مدت، تأمین مسکن و رفاه اجتماعی، و نظام پایش داده‌های جمعیتی و سلامت.
نقش اولویت‌ها و منابع
در شرایطی که سیاست‌گذار بخشی از تمرکز خود را روی افزایش جمعیت گذاشته، باید هم‌زمان دوگانه‌راهبردی دنبال شود: تشویق فرزندآوری و سرمایه‌گذاریِ پیشگیرانه و حمایتی برای سالمندان فعلی و آینده. اجرای بسته‌های بیمه‌ای مخصوص سالمندان کم‌درآمد، ایجاد مراکز خدمات محلی برای مراقبت روزانه، آموزش نیروی انسانی متخصص در حوزه سالمندی و تخصیص اعتبار مشخص در بودجه ملی، از اولویت‌های اجرایی‌اند.
جمع‌بندی
پیری جمعیت یک واقعیت دموگرافیک است؛ بحران یا فرصت آن بستگی به تصمیمات امروزِ نهادهای سیاست‌گذار دارد. ایران ابزار قانونی و ظرفیت نهادی اولیه را دارد اما کمبود هماهنگی، نبود برنامه عملیاتی و عدم تخصیص منابع کافی، این ظرفیت‌ها را به نمایش تبدیل نکرده است. اگر می‌خواهیم سالمندان “پیشگام در رفاه و حقوق” باشند، زمان تحول ساختاری و تخصیص منابع هدفمند فرا رسیده است.
دکتر حصارکی، متخصصی مجرب و دلسوز در حوزه سلامت، با تجربه و دانش گسترده خود، آماده ارائه بهترین خدمات درمانی به شماست. ایشان با رویکردی بیمارمحور و استفاده از دانش روز، همواره در تلاش برای بهبود حال بیماران و ارائه مشاوره‌های پزشکی دقیق و قابل اعتماد هستند.
Leave a Reply