نتایج یک کارآزمایی بالینی کوچک نشان می‌دهد داروی آشنا برای مبتلایان به آلزایمر، ممنتین، ممکن است در زیرگروهی از کودکان و نوجوانان مبتلا به اختلال طیف اوتیسم (ASD) توانایی‌های اجتماعی را بهبود بخشد — اما نه برای همه. این یافته، مسیر تازه‌ای به سوی درمان‌های «شخصی‌سازی‌شده» باز می‌کند و این پرسش را پیش می‌گذارد که چگونه شناخت بیوشیمی مغز می‌تواند انتخاب دارو را هدفمندتر سازد.
چه شد که ممنتین مورد توجه قرار گرفت؟
ممنتین با مهار مسیرهای مرتبط با گلوتامات عمل می‌کند؛ انتقال‌دهنده‌ای که وقتی بیش از حد فعال شود، می‌تواند به نورون‌ها آسیب برساند. پژوهشگران دریافتند در برخی بیماران اوتیسم، سطح گلوتامات در ناحیه‌ای از مغز به نام قشر قدامی سینگولیت (pgACC) بالاتر است — منطقه‌ای که در پردازش احساسات و تعامل اجتماعی نقش محوری دارد. بنابراین فرض بر این بود که مهار اثرات گلوتامات شاید بتواند بخشی از مشکلات اجتماعی را بهبود بخشد.
خلاصه‌ای از کارآزمایی جدید
- جمعیت مطالعه: 33 کودک و نوجوان 8 تا 17 ساله با تشخیص اوتیسم و بدون ناتوانی ذهنی همراه، عمدتاً پسر.
- طراحی: تصادفی‌شده؛ طی 12 هفته، گروهی روزانه 20 میلی‌گرم ممنتین و گروه کنترل دارونما دریافت کردند.
- نتیجه برجسته: کودکانی که پیش از درمان نشانگرهای افزایش گلوتامات در pgACC داشتند، نسبت به کسانی که این افزایش را نداشتند، بهبود محسوس‌تری در مهارت‌های ارتباطی و تعامل اجتماعی گزارش کردند.
چرا این نتایج مهم است
این مطالعه نشان می‌دهد اوتیسم یک اختلال یکنواخت نیست و پاسخ به درمان می‌تواند بسته به وضعیت بیوشیمیایی مغز متفاوت باشد. ممنتین احتمالاً «برای همه مناسب نیست»، اما برای آن دسته از کودکانی که عدم تعادل گلوتامات در نواحی مشخصی از مغز دارند، می‌تواند مفید واقع شود. این رویکرد، همسو با حرکت به‌سمت پزشکی دقیق و تعیین زیرگروه‌های زیستی در اوتیسم است.
محدودیت‌ها و هشدارهای مهم
- اندازه مطالعه کوچک است و نتایج نیازمند تکرار در کارآزمایی‌های بزرگ‌تر و متنوع‌تر است.
- تنها نیمی از شرکت‌کنندگان نشانگر بالای گلوتامات داشتند؛ بنابراین ممنتین نباید به‌عنوان درمان استاندارد همه افراد مبتلا به اوتیسم معرفی شود.
- بررسی عوارض جانبی، تعامل با سایر داروها و اثرات طولانی‌مدت نیازمند مطالعه‌های طولانی‌تر است.
پیام بالینی و راه پیش رو
برای کاربرد بالینی معنادار لازم است:
- معیارهای غربالگری زیستی (مانند تصویربرداری مغزی یا بیومارکرهای عصبی) برای شناسایی کودکانی که احتمال پاسخ‌دهی دارند، توسعه یابد؛
- کارآزمایی‌های بزرگ‌تر با طول دوره طولانی‌تر و تنوع جمعیتی اجرا شود تا ایمنی و اثربخشی با قطعیت بالاتر تعیین شود.
جمع‌بندی
یافته‌های مربوط به ممنتین نشان می‌دهد مسیر درمان اوتیسم در حال رُخ‌دادن به سمت «هدف‌گیری زیستی» است: به‌جای «یک درمان برای همه»، ممکن است در آینده نزدیک برای زیرگروه‌های مشخص از افراد مبتلا به اوتیسم، گزینه‌های دارویی مؤثرتر و کم‌عارضه‌تری داشته باشیم. اما تا آن زمان، این نتایج را باید با احتیاط پذیرفت و در انتظار تأییدیه‌های گسترده‌تر ماند.
دکتر حصارکی، متخصصی مجرب و دلسوز در حوزه سلامت، با تجربه و دانش گسترده خود، آماده ارائه بهترین خدمات درمانی به شماست. ایشان با رویکردی بیمارمحور و استفاده از دانش روز، همواره در تلاش برای بهبود حال بیماران و ارائه مشاوره‌های پزشکی دقیق و قابل اعتماد هستند.
Leave a Reply