غربالگری شنوایی برای نوزادان و کودکان، وقتی به‌صورت گسترده و هدفمند اجرا شود، فراتر از یک خدمت بهداشتی ساده است؛ این اقدام، سرمایه‌گذاری روی توانمندسازی تحصیلی و اجتماعی نسل آینده است. برنامه سراسری کشور که سالانه حدود ۴۰۰ هزار کودک محروم را رایگان غربال می‌کند، نمونه‌ای موفق از دسترسی عادلانه به خدمات پیشگیرانه است؛ اما برای افزایش اثربخشی نیاز به تقویت زنجیره مراقبت پس از تشخیص و پایش بلندمدت وجود دارد.
چرا شنوایی در ماه‌های اول زندگی تعیین‌کننده است
شنوایی نقش کلیدی در شکل‌گیری گفتار، زبان، فرایندهای شناختی و ارتباطات اجتماعی ایفا می‌کند. تشخیص و مداخله زودهنگام اختلال‌های شنوایی—در بازه زمانی طلایی اولین ۶ ماه زندگی—می‌تواند تفاوت میان مسیر رشد طبیعی و مشکلات مادام‌العمر را رقم بزند. بنابراین، پوشش گسترده غربالگری تنها اولین گام است؛ پیگیری درمانی، آموزش خانواده و حمایت از دسترسی به خدمات توان‌بخشی و سمعک نیز بخش‌های ضروری زنجیره مراقبت‌اند.
دستاوردها و فاصله‌ها
برنامه ملی غربالگری شنوایی در ایران دستاوردهای چشمگیری دارد: پوشش بالا در موالید، شناسایی ده‌ها هزار کودک، و ایجاد صدها واحد غربالگری. اما برای تبدیل این موفقیت اولیه به نتایج پایدار باید به سه خلأ کلیدی پرداخته شود:
- تضمین مسیر درمان و توان‌بخشی پس از تشخیص؛
- پشتیبانی مالی و بیمه‌ای برای تأمین سمعک، کاشت حلزون و جلسات گفتاردرمانی؛
- پایش طولانی‌مدت رشد زبانی و آموزشی کودک برای اندازه‌گیری تأثیر واقعی مداخلات.
الگوی کامل مراقبت: از غربال تا توانمندسازی
یک برنامه همه‌جانبه باید شامل مراحل زیر باشد:
- غربال اولیه در بدو تولد و تکرار در دوره‌های حساس رشد؛
- ارجاع سریع به مراکز تشخیصی، تعیین تشخیص دقیق، آغاز مداخلات پزشکی و توان‌بخشی و حمایت‌های آموزشی برای خانواده‌ها.
نقش جوامع محلی و مشارکت غیردولتی
در مناطق محروم، مشارکت سازمان‌های غیردولتی، مراکز بهداشتی محلی و شبکه‌های اجتماعی محلی می‌تواند دسترسی و تداوم خدمات را تضمین کند. آموزش مراقبان سلامت محلی برای شناسایی نشانه‌های زودهنگام و فراهم‌سازی مسیرهای ارجاع مؤثر، هزینه‌های سیستم را کاهش و اثربخشی مداخلات را افزایش می‌دهد.
سیاست‌گذاری و راهکارهای پیشنهادی
برای تثبیت و تعمیق دستاوردها لازم است:
- سیاست بیمه‌ای برای پوشش هزینه‌های تشخیصی و توان‌بخشی تدوین و اجرا شود؛
- سامانه ثبت و پیگیری ملی برقرار گردد تا نتایج بلندمدت کودکان زیر پوشش دنبال و کیفیت خدمات سنجیده شود؛
- برنامه‌های آموزشی والدین و مربیان پیش‌دبستانی توسعه یابد تا نیازهای زبانی و یادگیری کودکان با اختلال شنوایی بهتر پاسخ داده شود.
جمع‌بندی
غربالگری رایگان شنوایی برای ۴۰۰ هزار کودک محروم هر سال یک دستاورد ملی است، اما نجات واقعی شنوایی به معنای نجات آینده است وقتی که تشخیص با مداخله، توان‌بخشی، حمایت مالی و آموزش خانواده همراه شود. تنها با تکمیل زنجیره مراقبت و ایجاد سازوکارهای پشتیبانی بلندمدت، سرمایه‌گذاری امروز به نتیجه‌ای پایدار و تأثیرگذار برای زندگی کودکان ایرانی تبدیل خواهد شد.
دکتر حصارکی، متخصصی مجرب و دلسوز در حوزه سلامت، با تجربه و دانش گسترده خود، آماده ارائه بهترین خدمات درمانی به شماست. ایشان با رویکردی بیمارمحور و استفاده از دانش روز، همواره در تلاش برای بهبود حال بیماران و ارائه مشاوره‌های پزشکی دقیق و قابل اعتماد هستند.
Leave a Reply