تغذیه نوزاد با شیر مادر نه‌تنها بهترین روش برای تأمین نیازهای تغذیه‌ای کودک است، بلکه نقش مهمی در کاهش خطر ابتلا به سندروم مرگ ناگهانی نوزاد ایفا می‌کند. دکتر عباس بسکابادی، فوق تخصص کودکان و استاد دانشگاه علوم پزشکی مشهد، با تأکید بر اهمیت این نوع تغذیه، اظهار داشت که شیر مادر چندین برابر مغذی‌تر از شیر خشک بوده و به‌طور مستقیم در تقویت سیستم ایمنی و رشد نوزاد مؤثر است.
او توضیح داد که شیر مادر ترکیبی پویا و منحصر‌به‌فرد دارد که متناسب با نیازهای روزانه و حتی ساعتی بدن نوزاد تغییر می‌کند. این شیر سرشار از آنتی‌بادی‌ها و پروتئین‌هایی است که از ابتلا به بیماری‌های تنفسی، گوارشی و عفونت‌های میکروبی جلوگیری می‌کند. همچنین، نوزادانی که از شیر مادر تغذیه می‌شوند، در برابر بیماری‌ها مقاوم‌تر هستند و در صورت ابتلا، دوره بیماری کوتاه‌تر و علائم خفیف‌تری را تجربه می‌کنند.
آغوز؛ تغذیه طلایی روزهای نخست تولد
دکتر بسکابادی با اشاره به اهمیت آغوز، یا همان شیر اولیه مادر، آن را «طلای مایع» برای نوزادان دانست. این ماده مغذی غنی از آنتی‌بادی‌ها و پروتئین‌های ضروری است که در تقویت سیستم ایمنی نوزاد نقش کلیدی دارد. او توصیه کرد که مادران از دور ریختن آغوز خودداری کرده و آن را به‌طور کامل در اختیار نوزاد قرار دهند.
شیردهی صحیح و تأثیر آن بر رشد نوزاد
وی تأکید کرد که در هر وعده شیردهی، ابتدا باید یک پستان به‌طور کامل تخلیه شود تا شیر انتهایی که حاوی چربی و پروتئین‌های رشد است، به نوزاد برسد. جابجایی سریع بین دو پستان باعث می‌شود نوزاد از دریافت این بخش مهم محروم شود. همچنین، تغذیه با شیر مادر تا دو سالگی توصیه می‌شود و غذای کمکی باید از چهارماهگی آغاز گردد.
نشانه‌های کافی بودن شیر مادر
افزایش وزن حدود یک کیلوگرم در ماه اول، ادرار کافی و مدفوع نرم و قهوه‌ای از نشانه‌های کفایت شیر مادر هستند. کاهش وزن تا ۷ درصد در روزهای ابتدایی طبیعی است و نوزاد باید تا پایان هفته اول به وزن تولد بازگردد. بسیاری از مادران مکیدن نوزاد را با گرسنگی اشتباه می‌گیرند و به‌جای درک درد شکمی یا کولیک، از شیر خشک استفاده می‌کنند که می‌تواند وضعیت نوزاد را بدتر کند.
تأثیر داروها و اعتیاد بر شیردهی
دکتر بسکابادی هشدار داد که بسیاری از داروها از طریق شیر مادر منتقل می‌شوند. اگر نوزاد پس از شیر خوردن دچار خواب‌آلودگی شدید شد، مادر باید شیر خود را یک تا دو ساعت پس از مصرف دارو بدوشد و در نوبت بعدی استفاده کند. همچنین، مادرانی که مواد مخدر، به‌ویژه مواد صنعتی مصرف می‌کنند، نباید نوزاد خود را با شیر خود تغذیه کنند، زیرا این کار می‌تواند عوارض جدی مانند علائم ترک در نوزاد ایجاد کند.
شیردهی در شرایط بیماری و اهدای شیر
مادران مبتلا به آنفلوانزا یا کووید-۱۹ می‌توانند با رعایت اصول بهداشتی مانند شست‌وشوی دست و استفاده از ماسک، به شیردهی ادامه دهند. اما مادران مبتلا به HIV باید از شیر خشک استفاده کنند. همچنین، مادرانی که شیر مازاد دارند، می‌توانند آن را به بانک‌های شیر اهدا کنند تا برای تغذیه نوزادان نارس یا چندقلو مورد استفاده قرار گیرد. این اقدام نه‌تنها منع شرعی ندارد، بلکه به دلیل مخلوط شدن شیرها، محرمیت شرعی نیز مطرح نمی‌شود.
توصیه‌هایی درباره شیشه شیر و پستانک
استفاده از شیشه شیر در هفته‌های اول تولد توصیه نمی‌شود و در صورت نیاز، آموزش استفاده از آن باید از شش‌هفتگی آغاز شود. همچنین، استفاده بی‌مورد از پستانک در هفته‌های نخست می‌تواند منجر به مشکلات دندانی، فکی، عفونت‌های تنفسی و گوارشی شود و به‌شدت منع می‌شود.
تغذیه با شیر مادر نه‌تنها یک انتخاب تغذیه‌ای، بلکه یک سرمایه‌گذاری بلندمدت برای سلامت جسمی و ذهنی نوزاد است. آگاهی مادران از اصول صحیح شیردهی و پرهیز از باورهای نادرست می‌تواند نقش مهمی در کاهش بیماری‌ها و افزایش کیفیت زندگی کودک ایفا کند.
دکتر حصارکی، متخصصی مجرب و دلسوز در حوزه سلامت، با تجربه و دانش گسترده خود، آماده ارائه بهترین خدمات درمانی به شماست. ایشان با رویکردی بیمارمحور و استفاده از دانش روز، همواره در تلاش برای بهبود حال بیماران و ارائه مشاوره‌های پزشکی دقیق و قابل اعتماد هستند.