در میانه بحران اقتصادی، وقتی هزینه‌های معیشتی هر روز سهم بیشتری از درآمد خانوار را می‌بلعند، منطقی است که سلامت دهان و دندان به اولین قربانی سبد خانوار تبدیل شود. اما آنچه در ماه‌های اخیر در مطب‌های دندانپزشکی ایران رخ داده، فراتر از یک غفلت ساده است؛ این یک شاخص تلخ از فروپاشی اقتصادی و تبدیل شدن یک نیاز اساسی به کالایی لوکس است که مردم مجبورند بهای آن را با ذخایر دلاری و یورویی خود بپردازند.
آمارهای وزارت بهداشت نگران‌کننده است: بیش از نیمی از مردم ایران رسیدگی به دهان و دندان خود را کنار گذاشته‌اند. اما داستان آن نیمه دیگر، یعنی مراجعه‌کنندگان، به مراتب دردناک‌تر است؛ آنها برای درمان‌های ابتدایی مانند عصب‌کشی و پر کردن دندان، نه از جریان درآمد ماهانه، بلکه از اندوخته‌های آتیه‌نگرانه که زمانی برای “روز مبادا” کنار گذاشته شده بود، هزینه می‌کنند. گویی آن “روز مبادا” اکنون برای یک درد دندان ساده فرارسیده است.
صورت‌حساب دندان: بازتاب نارسایی‌های اقتصادی
پرداخت هزینه درمان‌های دندانپزشکی با ارز خارجی یا صرف پس‌اندازهای کلان، نشان می‌دهد که درمان دندان از حالت یک سرویس بهداشتی ضروری، به یک سرمایه‌گذاری پرریسک تبدیل شده است. این فشار صرفاً ناشی از گران‌بودن مواد دندانپزشکی (که ارز دولتی به آنها تعلق نمی‌گیرد) نیست، بلکه حاصل یک نارسایی ساختاری در مدیریت اقتصاد و بیمه‌هاست که سلامت را قربانی کرده است.
| مولفه‌های اصلی بحران سلامت دهان | پیامدهای اقتصادی و اجتماعی |
| سقوط قدرت خرید و درآمد | دندانپزشکی دومین سهم پرداختی از جیب مردم برای سلامت است؛ ۸ درصد از مراجعین دچار هزینه‌های کمرشکن می‌شوند. |
| غیبت بیمه‌های پایه | نگاه تجاری بیمه‌های دولتی و خصوصی باعث شده خدمات پیشگیرانه و درمان‌های پرهزینه (مانند عصب‌کشی یا دست دندان سالمندان) تحت پوشش قرار نگیرد. |
| فرسایش زیرساخت سلامت | خالی ماندن مطب‌های دولتی، عدم استفاده بهینه از ۳۴۰۰ مرکز خدمات بهداشتی روستایی و عدم استقرار دندانپزشک در آنها. |
این وضعیت، دندانپزشکان را نیز تحت فشار قرار داده است؛ هزینه‌های مطب (اجاره، تجهیزات، مواد اولیه) با تورم ۴۰ تا ۵۰ درصدی افزایش یافته، در حالی که سود خالص آنها کاهش یافته و حجم مراجعین پایین آمده است. به این ترتیب، نظام سلامت دهان در یک سیکل معیوب گیر کرده است: مردم توان پرداخت ندارند، مطب‌ها خلوت می‌شوند، هزینه‌های درمان افزایش می‌یابد و چرخه ادامه پیدا می‌کند.
از ریشه تا تاج: فاجعه غفلت از پیشگیری و رفاه اجتماعی
متخصصان تأکید می‌کنند که ریشه اصلی این مشکل، فراتر از مطب دندانپزشک است و به سیاست‌های کلان اجتماعی و اقتصادی باز می‌گردد. همانطور که اعضای جامعه دندانپزشکی ایران هشدار می‌دهند، انسان‌ها مریض به دنیا نمی‌آیند، بلکه این اقتصاد غلط، آلودگی هوا (سرب باعث پوسیدگی می‌شود)، تغذیه ناسالم و استرس‌های روانی مزمن است که زمینه را برای بیماری فراهم می‌کند. فردی که نگران امنیت اقتصادی فردای خود است، فرصت و انگیزه رسیدگی به سلامت خود (حتی یک مسواک زدن ساده) را ندارد.
راهکار کلیدی خروج از این بحران، یک کلمه است: پیشگیری.
- دندانپزشکی پیشگیرانه ارزان است، دندانپزشکی درمانی گران است.
- آمارها نشان می‌دهند که در سنین بالای ۶۵ سال، نیمی از سالمندان ایرانی بدون دندان هستند؛ یک فاجعه بهداشتی که مستقیماً روی کیفیت زندگی و طول عمر آنها تأثیر می‌گذارد. در کودکان ۱۲ ساله، به‌طور میانگین ۲.۱ دندان پوسیده، کشیده یا پرشده (شاخص DMFT) وجود دارد، در حالی که هدف برنامه هفتم توسعه کاهش این عدد به ۱.۴ است.
طرح‌هایی نظیر وارنیش فلورایدتراپی رایگان در مدارس می‌توانند تا ۳۰ درصد از پوسیدگی دندان‌ها بکاهند، اما اجرای ناقص و عدم همکاری نهادهایی مانند آموزش و پرورش، این برنامه‌ها را کم‌اثر کرده است. از سوی دیگر، دخالت مدعیان طب سنتی و اسلامی بدون سواد پزشکی که علیه فلوراید تبلیغات دروغین می‌کنند، مانع دیگری در مسیر پیشگیری و سلامت کودکان است.
بهزاد فرخ‌زاد، عضو شورای بهداشت دهان و دندان، معتقد است: «وظیفه دولت، فراهم کردن زمینه سالم‌ماندن شهروندان است. در کشوری با این میزان ثروت، نباید مردم زیر خط فقر زندگی کنند.» مادامی که قانون‌گذاری‌ها و سیاست‌های اجرایی در جهت رفاه اجتماعی و اقتصادی مردم نباشد، سلامت دهان و دندان یک اولویت فرعی باقی خواهد ماند. برای درمان دندان‌های پوسیده فعلی دیر است، اما نجات نسل بعد از این فاجعه، با اولویت دادن به پیشگیری، بودجه‌ریزی هدفمند و اصلاح اقتصاد کلان ممکن خواهد بود.
دکتر حصارکی، متخصصی مجرب و دلسوز در حوزه سلامت، با تجربه و دانش گسترده خود، آماده ارائه بهترین خدمات درمانی به شماست. ایشان با رویکردی بیمارمحور و استفاده از دانش روز، همواره در تلاش برای بهبود حال بیماران و ارائه مشاوره‌های پزشکی دقیق و قابل اعتماد هستند.
Leave a Reply