رئیس کلینیک پاپیلوما دانشگاه علوم پزشکی ایران اعلام کرد که سن طلایی تزریق واکسن پاپیلوما (HPV) بین ۹ تا ۱۵ سالگی است. این واکسن که هنوز در ایران به صورت عمومی عرضه نمی‌شود، باید پیش از مواجهه افراد با ویروس تزریق گردد تا حداکثر اثربخشی را داشته باشد. این تاکید بر پیشگیری زودهنگام، گامی مهم در حفظ سلامت عمومی جامعه و مقابله با چالش‌های بهداشتی ناشی از این ویروس است.
اهمیت واکسیناسیون پیش از مواجهه با ویروس
آنژیلا عطایی، دانشیار ویروس‌شناسی و رئیس کلینیک پاپیلوما دانشگاه علوم پزشکی ایران، توضیح داد: “در کشور ما برای بیماری پاپیلوما، هنوز برنامه واکسیناسیون خیلی عمومی نشده است و متاسفانه ما واکسن را زمانی می‌گیریم که مواجهه‌ای با ویروس داشته باشیم و این در حالی است که باید قبل از مواجهه، این کار را انجام دهیم.” او با قاطعیت بیان کرد که این توصیه هرگز به معنای سوق دادن افراد به سمت بی‌قیدوبندی نیست، بلکه هدف اصلی ایمن‌سازی افراد پیش از آغاز هرگونه فعالیت جنسی و قرار گرفتن در معرض ویروس است.
به طور کلی، محدوده سنی توصیه شده برای واکسن ۹ تا ۲۶ سالگی است، اما سن طلایی آن بین ۹ تا ۱۵ سالگی است. برخی مطالعات حتی پیشنهاد می‌کنند که افراد تا ۴۵ سالگی و حتی پس از آن نیز می‌توانند با مشورت پزشک، این واکسن را دریافت کنند، اگرچه با افزایش سن از میزان اثربخشی واکسن کاسته می‌شود.
عوارض ناچیز واکسن و برتری ایمنی واکسن بر ایمنی طبیعی
دکتر عطایی درباره عوارض واکسن پاپیلوما خاطرنشان کرد که این واکسن بسیار کم‌عارضه است. شایع‌ترین عارضه گزارش شده، درد در ناحیه تزریق است که بسیار جزئی است و تنها در یک نفر از هر هزار نفر مراجعه‌کننده مشاهده می‌شود. این آمار بسیار خوب نشان‌دهنده ایمنی بالای واکسن است.
او تاکید کرد که ایمنی طبیعی بدن نسبت به ویروس، ضعیف‌تر از ایمنی ایجاد شده در اثر واکسن است و با توجه به تغییراتی که در ویروس‌ها اتفاق می‌افتد، امکان ابتلای مجدد وجود دارد. این موضوع، اهمیت پیشگیری از طریق واکسیناسیون را دوچندان می‌کند، اصلی که در تمام نظام‌های بهداشت و درمان دنیا بر آن تاکید می‌شود: “پیشگیری بهتر از درمان است.”
نقش آزمایشات مولکولی و غربالگری سرطان دهانه رحم
در مورد تست‌های تشخیصی، دکتر عطایی اشاره کرد که با توسعه آزمایشات مولکولی، به ویژه پس از شیوع کووید-۱۹، اکنون بسیاری از مراکز قادر به انجام تست پاپیلوما (HPV) هستند. او تاکید کرد که به خصوص برای خانم‌ها، از سن مشخصی به بعد، انجام همزمان تست تشخیص HPV و غربالگری سرطان سرویکس (سرطان دهانه رحم) با روش پاپ اسمیر ضروری است. این رویکرد ترکیبی، به دلیل دقت بالای روش‌های Real-time PCR، برای تشخیص زودهنگام و پیشگیری از سرطان دهانه رحم حیاتی است.
اولین کلینیک مجاز پاپیلوما در ایران و آگاهی فزاینده مردم
دانشگاه علوم پزشکی ایران، با تأسیس اولین و تنها کلینیک پاپیلوما مجوزدار در سطح کشور، گام مهمی در جهت ارائه خدمات تخصصی برداشته است. این کلینیک از چهار سال پیش آغاز به کار کرده و با همکاری چند دانشگاه دیگر فعالیت می‌کند.
دکتر عطایی با ابراز خرسندی از افزایش تقاضای مردم برای دریافت واکسن پاپیلوما، بیان کرد که این نشان‌دهنده آگاهی فزاینده جامعه، حتی در بین خانواده‌های مذهبی و سنتی، نسبت به این معضل بهداشتی است. او تاکید کرد که افزایش مراجعه به مراکز درمانی لزوماً به معنای افزایش شیوع بیماری در چهار سال اخیر نیست، بلکه نتیجه افزایش آگاهی مردم و اطلاع آن‌ها از وجود مراکزی برای حل مشکلاتشان است.
مراجعین به این کلینیک به دو دسته تقسیم می‌شوند: گروه اول کسانی که به بیماری مبتلا هستند یا به ابتلای خود مشکوک‌اند، و گروه دوم افرادی که برای دریافت واکسن مراجعه می‌کنند. افزایش آگاهی، به ویژه در میان افراد با تحصیلات بالاتر، منجر به افزایش گزارش‌دهی و درمان می‌شود. همچنین، دکتر عطایی روشن ساخت که سطح اقتصادی، محل زندگی و جنسیت افراد با ابتلا به HPV مرتبط نیستند.
“استیگما”: مانعی بر سر راه درمان و پیشگیری
در بخش پایانی صحبت‌هایش، دکتر عطایی به مفهوم “استیگما” یا “انگ اجتماعی” پرداخت. او توضیح داد که استیگما یک اصطلاح جامعه‌شناسی است که به بدنامی و برچسب‌زنی اجتماعی اطلاق می‌شود و می‌تواند مانع بزرگی بر سر راه فرآیند درمانی بسیاری از بیماری‌ها، از جمله HIV و پاپیلوما باشد.
“استیگما جلوی فرآیند درمانی را می‌گیرد. این اتفاق در مورد پاپیلوما نیز دارد می‌افتد و به دلیل استیگما نمی‌توانیم شیوع بیماری را مهار کنیم.” او افزود که فرد مبتلا ممکن است احساس ترس، نگرانی و شرمندگی کند و حتی از مراجعه به سیستم بهداشت و درمان خودداری کند. این مسئله در مورد واکسن نیز صادق است و هرچه کشوری سنتی‌تر باشد، مقاومت در برابر واکسن‌ها بیشتر است.
دکتر عطایی یادآور شد که مشکلاتی که در گذشته در مورد واکسن‌هایی مانند MMR و پاپیلوما پیش آمد، باعث شد سیاست‌گذاران بهداشت در ژاپن و برخی ایالات آمریکا حتی در دوره‌ای این واکسن‌ها را متوقف کنند. او تاکید کرد که از سال ۲۰۰۷ تاکنون، تنها سه کشور استرالیا، نیوزلند و انگلستان توانسته‌اند در زمینه واکسن پاپیلوما به برنامه‌ای موفق دست یابند. این موضوع نشان‌دهنده اهمیت رفع موانع اجتماعی و فرهنگی برای موفقیت برنامه‌های واکسیناسیون عمومی است.
این اطلاعات، بر ضرورت آگاهی‌بخشی گسترده، رفع انگ اجتماعی و دسترسی آسان‌تر به واکسن‌های پیشگیری‌کننده تاکید دارد تا جامعه بتواند به شکلی مؤثرتر با این بیماری مقابله کند.